Пазарен академизам

На текстот што следи му посакувам да биде само првиот од редицата во категоријата која ја нареков Аналоргии, а која како кованица би требало да алудира на видот однос помеѓу темите понатаму третирани (за кои се надевам дека непостои површна очигледна сличност, инаку идеава нема причина да опстои), а со тоа и да го обележи приодот кон нив. Од друга страна сексуалната конотација на оргијастичност му ја давам како општа позадина која се надевам ќе ја изрази атмосферата на нерегулираност, нејасност, хаотичност, или не се зане кој пие кој плаќа што би рекол народот. Аналноста пак е израз на тоа што таквите ситуации не здесуваат што би се рекло од позади, не во позиција на готовс и свесност, ами народно – сите го Пу**ме.

Пред извесно време го затворија авто-пазарот, велат имало многу нелегални работи, штета претрпела државата огромна, не се плаќал данок, се губеле огромни пари слеани во црна или каква и дае е економија. И тоа баш кога мене истиот ме потсети до некаде на нашиот академизам – во случајов сватен и третиран како систем на високо образобание. Јазк. Нејсе. Како пазарот ми наликува на нашето високо образование е во следните нешта:

Иако примарно важи за ауто-пазар, на истиот се нуди се. Понуда која може да се спореди со дисциплинарната разноликост на ниво на универзитет, но споредба која не завршува таму. Така, иако главната понуда на домот на високото образование е знаење, стекнување нови, развивање на стари способности и слично, академија не запира таму. Па така покрај споменатите нетолку материјални вредности, се нудат и други поматеријални и не толку академски работи, кои и какви изнајдете сами.

Она што е посуштествено (барем според мене) за понудата е нејзиниот партикуларен, фрагментиран, непотполн, незавршен карактер. На пазар се таксаат делови кои подоцна ќе станат дел од целина, често целина чија функција е зависна од тој, како и од веќе постоечките делови. За разлика од што, во академијата ваквата холистичка релација е покомплицирана и доста нејасна. Прво делот може да означи многу различни работи – една област во рамки на студискиот карикулум, студиите во целост во однос на идниот соцоиекономски живот, самата образовна институција како дел од државен систем на институции, па дури и самиот студент како дел од различни динамични целини, и истиот како недовршеност (во процес на создавање) во поглед на нецелоста на неговата личност, образование и подготвеност за вклучување во постобразовните процеси.

Во овој поглед, на потполнување, се чини академијата се соочува со поголем предизвик од пазарот. Од една страна ако знаењто е делот што се нуди, истиот може да се вклопи во повеќе од една целина (слично како и одредени авто-делови), но од друга страна употребата на таквиот дел не е гарант за завршеност, заокружување.

Така, ако образованието е делот, а студентот целина, некои од таквите целини се исполнети веќе со недостатоци, што неколку екстра делови не би ја закрпиле. Второ, самиот дел е во себе полн со недостатоци, и дупки, што самиот понекогаш тешко влегува било каде. Од друга трана со пазарскиот дел барем може механички да се постигне целина.

Во овој контекст сметам дека клучна разлика е свесноста за потребата и веќе изготвениот акционен план. Така, пазарџијата точно и прецизно знае по што тргнал и веќе во главата испланирал и пресметал што му треба, каде да го најде и како потоа да го примени. За жал, многу образованти немаат не само јасна туку никаква слика ни идеа што тоа бараат, што им треба, што треба да постигнат со тоа. (ваквите саморефлексивни прашања се преретки во образовното искуство). Пострашно е тоа што и по добивањето на делот (образованието), истиот ретко се во состојба прецизно и јасно да го ефектуираат. Меѓутоа удел во таквата неспособност има и академијата. Кој знае, може би една од причините, покрај веќе постоечкото знаење на пазарџискиот купец за одредената целина на која и фали делот по кој тргнал, е тоа што тој самиот плаќа за него. Додека во многу случаи на академекот му плаќа некој друг. Или пак едноставно, а како во друга прилика ќе проговорам, студиите треба да се почнат после 21 година.

Друга извесна сличност во ваквото стопанисување е “Купената роба не се враќа”. Арно ама механичкиот дел лесно се заменува со нов, после доколку така милува купецот, жолчна кавга со продавачот. За разлика од него дипломецот нити сака нити пак има можност своето стекнато (не)знаење да го даде на рекламација, згора на што истото тешко (барем институционално) се надополнува. Бизарно, ама монтипајтоновски забавно, е да се помисли еден дипломиран “нешто” да оди и се жали на својата диплома, ама на квалитетот на хартијата од која истата е изработена. Токму на тема диплома може да се направи најблиска врска со пазарот. Ако земеме дека истата е главниот артикл на образованието, истата како секој авто-дел се одликува со повеќеупотребна вредност. Честите посетители на авто пазар знаат дека еден единствен акумулатор неверојатно брзо се прилагодува на потребата и во еден ден тој може да биде наменет и за Опел, и Југо и камион, па дури и косилица за трева. Слично нему, и нашиве дипломи, без разлика на струката, се носат секаде, и каде им е место и каде се изместени. Економисти конкурираат во медицина, музичари во администрација итн. Али тоа е општиот zeitgeist.

Друга сличност е државната неконтрола врз двете. Не станува збор за затварање, управување или цензурирање на академијата од страна на државата, но повеќе спроведување на стандард и механизми за осигурување на квалитет и укинување на состојбата на целосна квантификација на образовниот пазар. Во обата случаи, и академија и авто-пазарот, државата губи иако на различен начин. Во случај на првото, загубата не е директна, ами е уочлива подолгорочно и се однесува на тоа да преку контрола на квалитетот се обезбеди сигурно создавање на висококвалитетни средства, инструменти (наречете ги кадри) кои понатаму ќе бидат гарант за понатамошно квалитетно производство – дали на идни едукатори или пак кадри кои ќе учествуваат директно или индиректно во производство на поинаков (не толку интелектуален ) производ. Страшно е што во случајот пазар – загубата е само материјална.

Во однос на неконтролата, не само државна, а во поглед на понудувачот, шиткачот, работите не се различни. На пазар продава секој кој има нешто да продаде, у школо пак понудувачите се исто така најразлични по образовна позадина, способност, возраст, педагошка филозофија, карактеристики, геополитичко потекло на дипломата, се до споствениот став, произлезен од суета, на сопствено превреднување. Накратко, стопанисува кој стигне. А мотото “Купувачот е во право” не важи ни ваму ни таму. На пазар таквите обврски се нерегулирани, во академијата купецот, како видовме, или не знае што купува или истото не може ни да го врати, а богами нити да купи нешто поразлично.

Ваквата извесна дезориенираност, но повеќе не посотење на јасни претстави, очекувања и барања, па и сомнежи кон понудата, е повеќе типична за знанствениот купец, но она што е блиско до двјацата, а во погелд на интересот на одредени поединци се плескавичари и шетачи. Како на пазар така и в школо има одредена група која е таму ради прошетката, плескавиците, муабетите, спектаклот.

Во однос на разликите пак, нај уочлива е половата демографија, која е во поголем дисбаланс во полза на мажите во случајот пазар, арно ама на пазарот има и одредена поголема еднаквост во однос на застапеноста на деловите кои подеднакво конкурираат и имаат шанси да се продадат. Неоргиналните, малку позаоблените, повеќезамастените се во истата трка по дом, без да се повикуваат на нивната специјална положба, или карактеристика која треба да им овозможи пропорционални шанси за успех.

Како споменав, една од основните цели на пазарот е да надополни извесен познат недостаток, да се заокружи целината или постоечката надогради. За жал академијата има поневозможна мисија да надополни повеќе недостаоци, дури и оние несвесните. И сето под ризик никогаш да не ја постигне целовитоста на еден мотор со нови бранинци, работилница со нов сет чекани итн.

Најиронично во сето ова ми изгеда тоа што авто-купецот не само што знае што таксал ами и најискрено му се радува на истото како на мало дете, додека децата на на-уката наместо радост гаат тага и огорченост од понудата, некои праведно, но повеќето не (само се жалат на факултетскиот тежок живот и профите кои ги гњават). Што е и донекаде разбирливо во однос на нивната незрелост и неподготвеност за потфатот.

Колку би било супер кога академекот бар малку ќе се метне на пазарџијата со значајна разлика. Да го продава делот, не себе си, и тоа со чесни човечки намери да го понуди оној дел што најмногу соодветстува на бараното (но за ова и барачот треба да знае што му треба), и тоа пред се неоптоварен од бремето и помислата на профитот.

На крај, јас не сум против автопазарот, напротив. Истиот е последица и еден вид револт кон оние што треба, а не се одговорни, и како таков целосно го подржувам неговото постоење. На крај на краишата тоа е пазарот на ниската класа, а ако некои институции сакаат да го забранат, тогаш или нека ја забранат ниската класа или нека и помогнат да изнурне од таквата, сепак достоинствена, “нискост”.

Од друга страна пак ваквата споредба на двата хаоса не е единствена, истата може да се спрведе на многу други примери: a) кванташки пазар каде се делува на ангро исто како и милијардите дипломци годишно, б) детска градинка, каде децата ги тинтраат по секоја цена – да споменам само неколку. Ми се чини дека сите примери се само структуралистички израз на она што би се нарекло underlying problem (проблемот во основата, ако е еден) чие согледување, коментирање, и дискусија е секојдневна тема на секого, секаде и во секоја прилика.

Rain

Како мало освежување помеѓу минатите и идни сказанија, а воедно и благодарност за неговиот денешен спектакл, го споделувам овој мој троа постар еулогичен текст(не баш сум сигурен дека ова е соодветниот превод од англиското eulogy).


Rain. The most perfect melody of nature endowed with all five senses capable of engendering a variety of human perceptions and reactions. It brings out the best tunes out of everything it lays drops on. Just think of the epic sound of the howling tress in E-major, or the soft, almost unhearable, sonnets of the blossoming flowers in C-minor, or the tinkling, brass voice of the aluminium window sills. It combines every static unit on the planet and transforms it into unique symphony whose spectacle is that of a divine theatrical scene. The unseen beyond the visible. Transparent, yet leaving traces that are too hard to remain unnoticed. Just like God. Having no form, but creating many. Stirring all flora and fauna with one simple touch. And its taste is far beyond the physical substances it gathers on its way down from the celestial womb. It is a taste of tranquillity, harmony and life. On the top of what it smells not of itself, but of everything it touches, of the rapidly growing plants in spring or the dormant trees in autumn, of the dog that tries to dry itself, of the girl’s hair it falls on, of the mountain it covers, or the city it purifies. In one word; if possible, it cherishes the most natural in all senses of this world. In every single of its constituents. Every, except the humans. The only true appreciators among them, are probably the poets. Even the agriculturalists do not hold such unspoiled opinion, but care about it only as a means to an end. A means of life support. All others are but one huge category of what can in a word be named as ‘tourist’ – hedonists who are likely to either moan about one single rainy day during their summer holidays, or complain about the unbearable summer heat, to which the rain is an instrument of salvation. Or those people, unfortunately the majority, whose faces become long while their clothes are naturally getting wet. Finally, in the light of one Japanese philosophy: “The more you run away and try to hide from the rain, the more it catches you”. – you may as well try to enjoy it.

Фем-она-низам

(Is Any Resistance a FameTale)

Како и секоја друга човечна работа, така и мојов следен коментар е фин шприцер од 50% еднакви посто на чуството на накурченост (простете ми поради половата некоректност) околу пренагласеноста и извиканоста на феноменот феминизам, а од друга страна 50 повотрно еднакви проценти индиректна инспирација од проаборционистичките думи кои можат да се затеканат во овој интернетскиот простор, меѓу кои најзалужена е онаа на фемгерила, кај која најлмногу впечаток ми остави остриот, инаку праведен (барем од точка на идејна согласност) јазик. Е токму овој шприцерај како и констатацијата дека станува збор за јазик ме натераа да поставам неколку прашања поврзани со феминизмот и моето сегашно чуство идно расветлување.

Прво, поради прескромното познавање мене самиот поим ми е матен. Иако работни дефиниции има многу (сет на идеи, верувања, политички движења, теории, филозофии итн.) чија појдовна и завршна точка се еднакви права правата, недискриминација, фамилија, репродукција, сексуалност и ...Згора на што како и секаде постои препирка околу поприфатливото толкување на што претставува кршење на правата, што сексуална злоупотреба итн. И баш како во други дискурси постои постојана борба на интерните значења (во овој случај феминистичко натегање семантиките и прагматиките на централната проблематика) и екстерните – значенско-реторички судар со анти-феминистите. Ама сето ова не ми кажува премногу за одредени работи кои ги сметам за лично понејасни и значајни[1]. Некои од нив се: 1. Дали феминизмот е борба, реакција, протест, конкретна програма? Или? 2. Ако е борба, дали е за или против (простете на ваквото црно-бело)? Но пред се борба против кого? Мажите? Мажот? Останатиоте жени не-феминистки кои не се согласуваат? Жените кои го немаат гласот? Што станува со жените кои не ја препознаваат дискриминацијата, која можеби е гледиште на другите? Дали во борбата треба да се вклучи, искористи или победи мажот?[2] И многу други.

Но пред се сметам дека највитално прашање е “На кого му е наменет фемнизмот?”, а следствено и на тоа колку мисијата е остварлива?

На ова прашање ме наведоа две работи. Прво, неколкуте скромни студии кои ги прочитав, а кои се блиски на темата, дотолку повеќе што се дело на едни од поизвиканите теоретичарки на феминизмот. И второ, одредени постови кои можат да се сретнат на нетов[3]. Она што ги обединува и двете е токму она што го споменав – јазикот. Од една страна истиот изразува одредени намери од типот да се дефинира женско пишување, иако и авторицата не баш исото јасно го дефинира и објаснува[4], друга вика дека жената е заробена во систем на доминантна машка логика кој е моносексуален и во кој постои само јазикот на мажот итн. Но она што е најочебијно е начинот на кои се кажани ставовите, особено која некој, од типот:

Во постколонијализмот, најмногу поради промената на доминатната парадигма на полови односи како реакција на одредни социо-политички промени, иако во рамките на доминантно-маскуларен систем на мисла и однесување во кои сеуште фалусот е... , доаѓа до...(само измислен цитат)

Апстрактноста, академизмот и вербатизмот на ваквиот начин на изразување се чини може да го разбере само колешката од соседната клупа, поради што ваквиот теориски феминизам е во голема мера само јазик, недостапен за многуте во чие име се води борбата за еднакви права[5], на јазично и симболично ниво.

Бреееејјј! – што би рекол трендо, та после вакви исцрпни думи за општата, историски заснована, подредена и субмисивна ситуација на жената и после таквиот либерализирачки дискурс кој ќе ја подигне свеста на ‘виско-образованата’ Ромка[6] за ургентаната потреба од егалитаризација помеѓу половите најмногу преку истоветниот пристап кон сретствата за создавање на симболично значење, за производство и недискриминативна комуникација, која после сите овие думи има да истрча на улица и да го шутира рамче заради тоа што единствениот пристап кој и го овозможил е до кујната, дворот, тезгата на пазар. Их!

Но, се чини дека друг проблем на јазичниот феминизам е создавањето слика на патронизам и онаму каде не постои свесност од таквата потреба. Конкретно зборам са случаите во кои жената не перцепира состојба на неправедност и сл. Така, баба ми на селко и пред да се омажи си знаела дека миење садови, ручек, и останати куќни обврски, кои не помалку придонесуваат во опстојувањето на семејството, се нејзин домен. За разлика од што сите одлуки од витална важност се во рацете на дедо ми. За неа, тоа е така, така било и ќе е. Во овој контекст, феминизмот е непомалку самозаљубен и патронизирачки од некои од неговите противници – конкретно проаборционистите со аргумент дека е императивно да се застане во одбрана на нероденото дете оти тоа само не можело дда се брани. Ај за детето, ама баба ми може и не САКА или мисли дека некој треба да ја брани.

Слишен на овој е и примерот во кој млада ‘руралка’ ќе се сретне со образованиото во поголемиот град, акт кој треба навидум да и го прошири светогледот, да и ги разбранува дотогашната свест и сомнеж. И баш таму ќе сретне некој гомнојадец ко мене шо ќе почне да и го подпраашува доминантните постановки, однесувања итн. Па ќе почне да ја закача со прашања од типот:”Оти мори не му даиш на брат ти дома малу да помие садови?” и сл. Арно ама кој сум јас да рушам нечии цврсти осноови на традиција и да кројам нова? Иронијата е во тоа што таа еден ден ќе стане по диплома високо образована женска особа која (доколку и кога) враќајќи се дома ќе се врати на подредената позоција за која станала посвесна и по-огорчена во меѓувреме. И шо сеа?

И ова не е редок случај, особено во сите заедници каде позизијата е јасно и гласно пред-детерминирана. А ако како дополнителна обусловеност се јави и некој друг систем на организација во која жената е истот така подредена на мажот, е тогаш ни образование, ни најречитата феминистка, а ни пушка не ќе и ја извади виледата од раце додека го чека својот маж да се врати во ниедно време без и да смее да го праша каде бил.

Друг вид на проблем се чини е пак свесноста на некои жени за својата позиција на претежно сексуален објект,( нели првично на машкиот поглед па и натаму) но без тоа да им пречи, да ги прави помалку жени, или човечки суштества итн. Згора на што истото свесно прифаќање на позицијата, и однесување според истата, се изведува како стратегија на успехот.

Проблеми има многу, и мене ми е жал што ќе придодадам уште некој, а нема да понудам решение ни за еден. На крај на краиштата, јас и не треба тоа да го правам. Не сум феминст, не знам што тоа значи. Дури, а на што се гордеам, не сум ни шовинист, нити пак вршам дискриминација. Ако не верувајте, прашајте ја жена ми. Но пред да ми скурчи од пичување би додал уште нешто.

Ако вака погледан феминизмот е пуст јазик, чудно како истиот не се бори за еднаквост на половите но во јазикот кои тие го разбираат. Пцовките на пример, од една страна се полово маркирани – на лексичко и прагматичко ниво курот е статистички позастапена единица, а стероетипот вели дека машките повеќе пцујат, меѓу другото и поради својата поагресивна природа. Мене ме интереира дали ова е воопшто проблем и кому да му се упати? Да се апелира кон жените повеќе да пцујат ради балансирање(некои то го прават)? Или да се замоли феминизмот да даде историски осврт во кој преку пцовките во кои доминира машкиот полов орган ќе се потврдат новните теории за пенишизоидна доминација.

За пред крај да се вратиме на пивото, како реков и околу него може да се развие дискурс од идеи, нивни артикулации, практики, односи итн. Но се додека се млатриме која е што, истото ризикува да остане подзинато со шамси да се расипе.

И конечно, јас не се обидувам да ја нападнам ниедна пракса, активност насочена кон пред се човечки права, не само на жената, освен стериланата пракса на вербатозни реакции. И далеку од тоа да сметам дека некои од феми-гласноговорничките не ја познаваат тематика темелно и знаат сопствените анализи и согледувања доста реторички-препредано да ги срочат. Мене ми е само преку кур од помпезноста на микрофонот кој го користат исто како што и преку тн’н дека жените се по дифолт дескриминирани. Искрено, иако скромно образован, наоѓам предизвик и мали препреки да ги следам таквите дискурси и слично, ама за жал пак ќе кажам - ЈА не сум таргетот.

[1] На крајот на краиштата и тривијлана работа како пивото околу себе генерирано соодветен дискурс. Можеби аналогијава е оскудна но мене ми има смисла која би ја причувал за крај.
[2] Свесен сум дека многу од моите ставови ќе бидат сватени или барем протолкувани шовионистички, ама тоа и ми е целта, да го поставам прашањето (иако овде е рано) каков феминизам постои надвор од интерпретацијата, јазикот?
[3] Истите не ги наведувам поради две причини – не сакам некој да ми се увреди и второ – ме мрзи пошто ова не е академска студија.
[4] Искрено, си сакам ја одредена омеѓеност и прифатлива јасност, и токму поради ова (а и друго) сметам дека Дерида се спрдачи.
[5] На ова може да ми се замери дека јас не сум разбрал дека ова е само торија која потоа станува дел од практиката итн. Баш ме интереира како конкретно ваквиот вид бладања стануваат јаве.
[6] Сум, иако не сакам да бидам политички – етички некоректен, само сакам да ја нагласам бесполезноста и апсурдот.